13,3% Polaków rozważa emigrację zarobkową w ciągu najbliższego roku – o 3,6 p.p. mniej niż rok temu. Spadła też liczba osób niezdecydowanych, podczas gdy aż do 68,4% wzrósł odsetek wykluczających wyjazd – wynika z raportu „Migracje zarobkowe Polaków” Gi Group Poland S.A.

Na przestrzeni ostatnich czterech lat zainteresowanie Polaków emigracją zarobkową utrzymywało się na zbliżonym poziomie – wyjazd planowało ok. 17% badanych. Jak wynika z raportu „Migracje zarobkowe Polaków”, przygotowanego przez SW Research na zlecenie Gi Group Poland S.A., tegoroczny odsetek rozważających podjęcie takich kroków wynosi 13,3% i jest najniższy od 2020 roku. O ile powrócił on do wartości sprzed pandemii, o tyle odsetek niezainteresowanych wyjazdem jest mniejszy niż w 2017 – obecnie jest to 68,4%, podczas gdy rok temu było to 58,9%, a przed pandemią ten wskaźnik oscylował wokół 85-90%.

Temat emigracji zarobkowej wciąż pozostaje aktualny, choć obecnie obserwujemy mniejsze zainteresowanie wyjazdami za granicę w porównaniu do ubiegłych lat. Polska z kraju emigracyjnego staje się coraz częściej celem migracji obywateli innych państw. Taka transformacja świadczy o dobrym stanie polskiej gospodarki, rosnącej stabilności politycznej i społecznej, a także dojrzałości rodzimego rynku pracy w poszczególnych sektorach. Jednocześnie jednak sygnalizuje również pewne wyzwania, jak niedobory lokalnych pracowników wynikające choćby ze zmian demograficznych i starzenia się społeczeństwa – mówi Marcos Segador Arrebola, dyrektor zarządzający Gi Group Holding w Polsce.

Po raz pierwszy od lat spadł odsetek niezdecydowanych – z 24,2% do 18,3%, choć jest nadal wyższy niż przed wybuchem pandemii, co może sugerować, że Polacy nie zamykają się definitywnie na możliwość wyjazdu, są bardziej elastyczni i dopasowują swoje decyzje do bieżącej sytuacji społeczno-gospodarczej.

Młodzi nadal zainteresowani pracą za granicą

– Nie ulega wątpliwości, że istotnym czynnikiem skłaniającym do emigracji są wyższe zarobki i bardziej atrakcyjne  możliwości zatrudnienia za granicą, jednak te aspekty przeważają jedynie w niektórych branżach i grupach zawodowych. Polski rynek pracy jest coraz bardziej konkurencyjny, o czym świadczy rosnąca liczba imigracji. Warto mieć na uwadze, że współcześnie przemieszczanie się ludności staje się powszechne, czemu sprzyjają różne uwarunkowania gospodarcze, społeczne i polityczne – wyjaśnia prof. Grażyna Spytek-Bandurska, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Wśród osób planujących emigrację podobnie jak rok temu przeważają 18-24 latkowie. Stanowią 34% grupy rozważających wyjazd, o 4 p.p. więcej niż w ubiegłym roku. Utrzymujące się wysokie zainteresowanie młodego pokolenia wyjazdem potwierdzają również dane z całej badanej populacji. Wśród osób w wieku 18-24 lata chęć wyjazdu deklaruje 25,4%, co jest najwyższym wynikiem spośród wszystkich grup wiekowych, choć o 3,5 p.p. niższym niż rok temu. Warto jednocześnie odnotować wzrost odsetka młodych osób odrzucających pomysł wyjazdu (z 40,5% do 53,4%), przy czym nadal jest to najmniejszy odsetek w porównaniu ze starszymi grupami wiekowymi.

Z wiekiem zainteresowanie emigracją maleje – najmniej planujących wyjazd jest w grupie powyżej 55 lat – w tym przypadku aż 78,4% osób deklaruje chęć pozostania w kraju.

– Choć to młodzi ludzie znacznie częściej planują emigrację, nie jest ona motywowana brakiem perspektyw zawodowych w Polsce. Osoby w wieku 18-24 lat kuszą przede wszystkim wyższe zarobki, które gwarantują stabilniejsze i bezpieczniejsze wkroczenie w dorosłość. Zastanawiający jest jednocześnie wysoki odsetek osób w wieku średnim oraz kobiet wskazujących na brak odpowiedniej pracy w Polsce. Choć coraz więcej robi się na rzecz równości płci oraz wzmocnienia pozycji osób 50+ na rynku pracy, motywacje osób planujących emigrację mówią o tym, że mamy w tej kwestii jeszcze wiele do zrobienia – komentuje Anna Wesołowska, dyrektor zarządzająca Gi Group Poland. S.A.

Wśród zainteresowanych migracją zarobkową przeważają mężczyźni – wyjazd planuje blisko 51,6% z nich, podczas gdy wśród kobiet odsetek ten wynosi 48,4%. Na przestrzeni ostatnich siedmiu lat odwrotne proporcje odnotowane zostały tylko raz – w ubiegłym roku. Statystycznie to mężczyźni częściej decydują się na emigrację.

Największe zainteresowanie wyjazdem deklarują osoby z wykształceniem średnim (17,4% w tej grupie), najmniejsze osoby z wykształceniem wyższym (8,9%). Biorąc pod uwagę zajmowane stanowiska, największy spadek zainteresowania emigracją zarobkową rok do roku zauważyć można wśród kadry kierowniczej (23,1% vs. 9,2%) oraz starszych specjalistów (10,7% vs. 6,5%). W obu tych grupach wzrósł jednocześnie odsetek osób niezainteresowanych wyjazdem.

Największy odsetek osób planujących wyjazd stanowią pracownicy fizyczni – podobnie jak przed rokiem ok. 16,5%. Także i w tej grupie znacząco wzrosło grono niezainteresowanych wyjazdem (z 51,4% n 69,9%), a spadła liczba niezdecydowanych.

Polacy są mniej otwarci na emigrację zarobkową niż w poprzednich latach. Na ich decyzje bez wątpienia wpływa sytuacja gospodarcza, która mimo swojej zmienności i podatności na zawirowania polityczno-gospodarcze, ma się dobrze. O ile nadal dużo więcej można zarobić w Niemczech, to już w odniesieniu do Czech czy południa Europy Polska jest konkurencyjna. W podejmowaniu decyzji dotyczącej pozostania w kraju pomaga też duża liczba ofert zatrudnienia i stabilna sytuacja na rodzimym rynku pracy. Polacy nadal chętnie wyjeżdżają do pracy za granicę, ale są to zazwyczaj krótkie wyjazdy i nie skutkują stałą emigracją – mówi Agnieszka Zielińska, dyrektor Polskiego Forum HR.

Największą skłonność do emigracji zarobkowej wykazują mieszkańcy wsi (15,9% z nich), a najmniejszą miast do 20 tys. mieszkańców (4,2%), choć na uwagę zwraca duży odsetek niezdecydowanych (28,2%). Co ciekawe, przed rokiem to właśnie mieszkańcy małych miast najczęściej  deklarowali chęć wyjazdu (21,9%) w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Największą pewność co do swoich deklaracji wykazują mieszkańcy największych miastach (powyżej 500 tys.), przy czym aż 83% stanowczo odrzuca taką możliwość. Najczęściej wyjazd planują mieszkańcy wschodniej części kraju – stanowią 31% osób zainteresowanych emigracją zarobkową, co jest jednym z najwyższych wyników w ostatnich latach. Najmniej chętni do opuszczenia kraju są mieszkańcy regionu południowego oraz południowo-zachodniego.

Co skłania do emigracji?

Najważniejsze powody, dla których Polacy decydują się na emigrację zarobkową, od lat pozostają niezmienne – to wyższy poziom zarobków (63,4% wskazań) oraz wyższy standard życia i lepsze warunki socjalne (40,9%). Warto jednak zauważyć, że oba te czynniki odnotowały spadki (odpowiednio o ok. 13 i 20 p.p.) na rzecz czynników pozafinansowych, np. możliwości podróżowania i zwiedzania świata (tu wzrost o ponad 4 p.p.).

Blisko co trzecia osoba planująca emigrację zarobkową jako najważniejszą przyczynę wskazała brak odpowiedniej pracy w Polsce, przy czym grupie tej przeważają kobiety (40% vs. tylko 20,8% wskazań w przypadku mężczyzn). Najmłodsze pokolenia mniej martwią się brakiem perspektyw zawodowych (tylko 26,7% wskazań), chcą po prostu więcej zarabiać (73,3%).

Dokąd, na jak długo

Najchętniej wybieranym kierunkiem emigracji zarobkowej pozostają Niemcy (niemal 25% wskazań) oraz Holandia (14%), jednak obie destynacje odnotowały spadki popularności w porównaniu do roku ubiegłego (odpowiednio o 10 i 2 p.p.). Znacznie zmniejszyło się zainteresowanie wyjazdem do Wielkiej Brytanii, która z trzeciego miejsca w ubiegłym roku spadła aż na ósme, ustępując miejsca Hiszpanii, Francji, Austrii, Norwegii oraz Australii. O 7 p.p. zwiększył się odsetek osób, które nie wiedzą jeszcze jaki kierunek by wybrały.

Deklarowana długość planowanego wyjazdu zmieniła się w ciągu ostatnich lat. W 2021 roku zdecydowanie przeważały plany emigracji kilkuletniej, a 17% Polaków zamierzało wyjechać na stałe. Obecnie, podobnie jak w roku ubiegłym, coraz popularniejsze są krótsze wyjazdy – 43% osób planujących emigrację zamierza opuścić kraj na maksymalnie pół roku. Tylko niespełna co dziesiąta osoba deklaruje wyjazd na stałe. Najwięcej wskazań opcji skrajnych: wyjazdu krótkoterminowego oraz pobytu stałego, pojawiło się w najmłodszej grupie wiekowej – 18-24 latkowie prawdopodobnie najczęściej rozważają możliwość pracy wakacyjnej lub też rozpoczęcie nowego życia poza granicami kraju po zakończeniu edukacji.

Co zatrzymuje Polaków w kraju?

Największą barierą dla osób planujących emigrację zarobkową nadal jest przywiązanie do rodziny i przyjaciół, na które wskazuje blisko 60% respondentów, zwłaszcza kobiet i ludzi młodych. Przed  wyjazdem powstrzymuje Polaków także nieznajomość języków obcych, jednak w mniejszym stopniu niż przed rokiem (30% vs. 37,6% wskazań w 2023). Mniej istotnym argumentem przeciw emigracji są małe szanse na znalezienie atrakcyjnej pracy (24,7%). W przypadku tego czynnika widać wyraźną korelację z wielkością miejsca zamieszkania. Im większa miejscowość, tym bardziej sceptyczne nastawienie do zagranicznych perspektyw zawodowych.

W ubiegłym roku co trzecią osobę przed wyjazdem powstrzymywał brak wystarczających środków na wyjazd i osiedlenie się. Kwestie finansowe są obecnie barierą dla co piątej badanej osoby.

Co piątego respondenta badania zatrzymuje w kraju atrakcyjna praca, przy czym ciekawa wydaje się tu dysproporcja ze względu na płeć – prawie dwa razy więcej mężczyzn niż kobiet. Można to potraktować jako kolejny symptom nierówności płci na polskim rynku pracy.

Link do raportu: Migracje zarobkowe Polaków 2024